Kur'an, toplumların yok oluşu ve yok oluş faktörleri üzerinde, “İşte misaller! Biz onları insanlara düşünsünler diye veriyoruz” ifâdesiyle toplumlara can alıcı meseller anlatmakta ve bu anlatımları ısrarla tekrarlamaktadır. Bu ısrarlı duruşun tek sebebi; yaşayan ve gelecekte yaşayacak toplumların geçmiş milletlerin hayatlarından ve hayat anlayışlarından ders alıp, onların uğradıkları gazaplara uğramamalarını sağlamaya mâtuftur. Yok oluşun elbette pek çok faktörleri vardır. Bu faktörler yine Kur' anda 'israf, isyan, fesat, şirk, yalan, günah, zulüm, haram, kibir, hîle' gibi ahlâkî ve dînî terimlerle ifâde edilmektedir. Toplumları yok eden, toplum şuurunu öldüren ve toplumun ma'şerî vicdan denilen rûhunu körelten, dumûra uğratan, pelteleştiren bu faktörlerin irilerinden biri: Haksızlıktır. Haksızlık, haklının hakkını alamaması, haksızın hakkı olmayan hakka kavuşması, haklının ve haksızın tespit, tâyin ve tefrikinde otoritenin acz ve zâfiyet göstermesi, toplumun dinamik unsurlarının haklı ve haksız karşısında bîtaraf olması gibi nemelâzımcılıklara, aymazlıklara, sen yaparsan sana cezâ, ben yaparsam bana her şey sezâ diyenlere İslam Peygamberinin: “Hırsızlık yapan kızım Fâtma'da olsa, onun da elini keserim” buyruğunun, toplumları idâre edenlerin kararında ve adâletinde geçer akçe olmamasının doğurduğu acılar, sancılar ve serencamlar...

                      Haksızlıkların ve daha doğrusu hak gasbının  kol gezdiği ve harman olduğu  atmosferde yaşadığını zannedenlerin hazin encâmını kutlu Kitabımız şöyle hikâye eder: “And olsun, senden önce bir takım ümmetlere de peygamberler gönderdik. Onlar, peygamberlerine haksızlık ettiler. Sonunda yalvarsınlar da tövbe etsinler diye onları şiddetli yoksulluk ve darlıklarla yakaladık. Hiç olmazsa onlara azabımız geldiği zaman yakarıp tövbe etselerdi ya... Fakat onu yapmadılar, kalpleri katılaştı. Şeytan da yapmakta olduklarını zaten onlara süslü göstermişti. Önce onlara her şeyin kapılarını açtık. Sonra kendilerine verilenle sevinip şımardıkları sırada onları ansızın yakaladık da bir anda tüm ümitlerini kaybedip yıkıldılar.”

                      Toplumların nefesini kesen faktörden biri de: Yalan ve yalancı şâhitliktir. Hakkın ve hakikatin kaybı, doğru ile eğrinin karışması, hükmün sulandırılması, infâzın kamu vicdânını tatmin etmemesi, doğrunun gerçekleşmemesi veya sürüncemede kalması, mazlumun âh ve feryâdının nice yürekleri dağlaması, hokkabazların arabasını dağlardan aşırması, üstelik hokkabazlıklarının çürümüş mahfillerde çılgınca alkışlanması, taraf bulması, gariplerin kağnılarının düz yollarda kalması, çalınan kapıların yüzüne kapatılmasının yegane sebebi, bu iki mikrobun ahtapot kollarının hiçbir mukaddes tanımadan her tarafa uzanmasından, her yerde üremesinden ve her tarafa sirâyet etmesindendir. 

                       Yalan ve yalancılık; niyet, eylem, söylem ve neticesi itibariyle bir hak gasbıdır. Yalan ve yalancı şâhitliğin revaç bulduğu toplumlarda hak nasıl tecellî etsin, hâkim ne yapsın, zorbaya haddini kim bildirsin, haksız yere mahkum olan mâsum suçsuzluğunu kimlere anlatsın!.. Kur'an, bu bezirganların âhiretteki azaplarını saklı tutarak, dünyada soluk soluk soludukları ve soluyacakları cezalardan bazılarını şöyle dile getirir: “Kıtlıkla kırılmak, korkunç seslerden ödleri parçalanmak, tufanda boğulmak, bulutlardan yağan ateşlerle dağlanmak ve kavrulmak, taş yağmuruna tutulmak, rüzgarların önünde sağa sola savrularak paramparça olmak, yıldırıma çarpılmak vs.” Âkif'in nefesiyle nokta koymak gerekirse: Geçmişten adam hisse kaparmış... Ne masal şey! / Beş bin senelik kıssa, yarım hisse mi verdi? / Târihi tekerrür diye târif ediyorlar, / Hiç ibret alınsaydı, tekerrür mü ederdi.